22-5-3-15
The remains of Shamshara Hill and the ancient city of Shusharra (in the light of archaeological evidence and cuneiform sources)
Khana Akram Mohammed, Hazha Tayfur Mohammed
College of Arts, Salahaddin University
DOI: http://doi.org/10.31918/twejer/2253.15
https://www.doi.org/10.31918/twejer. 2253.15
e-ISSN (2617-0752) p-ISSN (2617-0744)
شوێنەواری گردی شمشارە و شاری دێرینی شوشەڕڕا
)لەبەر ڕۆشـنـایی بـەڵـگە شـوێـنـەواری وسـەرچـاوە مـێـخـیـیـەکـانـدا(
م.ی. خانە اکرم محمد هاژە تەیفور محمد
زانکۆی سەڵاحەدین- کۆلێژی ئاداب شوێنەوارناس
[email protected] [email protected]
پوختە
گردی شمشارە بە یەکێك لە پڕ بایەخترین گردەکان هەژماردەکرێت. مێژووی ئەم گردە بۆ چاخی بەردینی نوێ دەگەڕێتەوە، لە ئەنجامی دروستکردنی پرۆژەیەکی کارۆئاوی/دەربەندی دوکان ئەم گردە ڕووبەرێکی زۆری ژێرئاوکەوت، هەروەها بەهۆی نرخ و بایەخی ئەم گردە چەندین جار هەڵکۆڵین لەلایەن تیمە بیانییەکان و ناوەخۆییەکانی تێدا ئەنجامدراوە. لەم هەڵکۆڵینانەدا ئەنجامی سەرسوڕهێنەری هەبووە ژمارەیەکی زۆر تابلێت دۆزراونەتەوە کە زۆربەی ئەو تابلێتانە نامەن بۆ کووارێی فەرمانڕەوای شمشارە نێردراون، ئەرشیفە دۆزراوەکان مێژووەکەیان بۆ سەردەمی شەمشی ئەدەدی یەکەمی پاشای ئاشوری دەگەڕێتەوە، هاوکات جگە لەم دەقانە چەندان کەلوپەلی تری شوێنەواری هەمەجۆری تێدا دۆزراوەتەوە لەوانە گلێنەی سەردەمە جیاوەزەکان، کۆمەڵێك گۆڕ - ئێسکی – مرۆڤ – گۆزە – مۆری لوولەیی – ئامرازی جوانکاریی ئافرەتان، خانووی قوڕین و بوخردان ........هتد. بەهۆی گرنگیی هەڵکەوتەی شوێنەکە ئەم ناوچەیە خاڵێکی گرنگە بۆ بەیەك گەیشتنی ناوچە ستراتیجیەکانی نێوان زنجیرە چیایەکانی زاگرۆس و پێدەشتەکانی ئەمەش وایکردووە شمشارە ببێتە خاڵێکی گرنگ کە زۆربەی مەرجەکانی بوون بە مەڵبەندێکی شارستانیەتی گرنگی تێدا هەڵکەوتووە کە دانشتوانەکەی خورری نشین بوون. ئامانج لەم توێژینەوەیە شیکردنەوەو ناساندنی پاشماوە دۆزراوەکانی گردی شمشارەیە لەگەڵ ئاماژەکردن بە مێژووی شەشڕوم/شوشەڕڕا-شوشەڕڕا یە لە ژێر ڕۆشنایی دەقە مێخییەکان.
وشە کلیلییەکان: گردی شمشارە، بەنداوی دوکان، هەڵکۆڵین، تابلێتە دۆزراوەکان، شاری شوشەڕڕا، کووارێ.
لیستی سەرچاوەکان
سەرچاوە کوردییەکان:
- باقر، تەها، (٢٠١٨)، سەرەتایەك بۆ مێژووی شارستانیەتە دێرینەکان، وەرگێڕان لە عەرەبیەوە: عوسمان عەزیز، چاپخانەی تاران.
- لیسۆ، یورگن، (١٩٩٨)، تابلێتەکانی شمشارە، وەرگێڕان لە عەرەبیەوە: عزینی گەردی، چاپخانەی وەزارەتی ڕۆشنبیری، هەولێر.
- مزووری، عیماد عبدالقادر، ( ٢٠٠٨)، هاوارێك بۆ پاراستنی ناوچە شوێنەوارەکانی ڕانیە، گ (سۆبارتۆ)، ژ ٢، لا. ٢٤-٤٦.
المصادر العربیة:
- باقر، طە، (١٩٧٣)، مقدیمة فی تاریخ الحضارات القدیمة، ط (الاول). ط. تهران.
- حسین، یاسر هاشم، (٢٠٠٦)، فن صناعة الفخار خلال الحصر الحجري المعدني في العراق، م (التربیة و العلم)، ع ١٣، ط٣.
- عباس، عبداللە، )١٩٨٦-١٩٨٧)، شمشارة من عصور ماقبل البستیریا إلی العصر إلإسلامي، بغداد.
- عبدالصمد، رافدة عبداللە، ١٩٩٩، رسالة من تل شمشارة، مجلة (هزارمیرد)، ط (سابعا)، ص ١٤٧-١٥٥.
The English, French and German bibliography
- Al-Haik, A.R., (1968), Key Lists of Archaeological Excavations in Iraq I. 1842-1965. Field Research Projects, Study No. 9. Coconut Grove, Florida.
- As- Soof, B.A., (1970), Mounds in the Rania Plain and Excava tions at Tell Bazmusian. Sumer XXVI, P. 65-104.
- CAD: The Assyrian Dictionary of the University of Chicago (Chicago 1956 ff.)š/1 and š/3.
- Charpin, D. and Durand, J.-M. (1985) La prise du pouvoir par Zimri-Lim, MARI 4, P.294-344.
- Charpin .D , (2004), Chroniques Bibliographiques 3.Donnees Nouvelles sur la Region Du Petit Z55.
- Dossin, G. (1951) Correspondence de Šamši-Addu et de ses fils, ARM 4, Paris.ab Au XVIII’ Siecle Av. J. C. P. 170-171.
- Eidem, J., (1999), The Tishrin project and Salvage Archaeology. In: G. Del Olmo Lete and J.-L. Fenollos (eds.), Archaeol ogy of the Upper Syrian Euphrates, The Tishrin Dam Area. Aula Orientalis Supplementa 15. Barcelona, P. 19-23.
- Eidem, J. and Læssøe, J., (2001), The Shemshara Archives 1. The Letters. Copenhagen, Royal Danish Academy.
- Eidem, J., (2011), The Towers of Shemshara. In: G. Barjamovic et al. (eds.), Akkade is King. A Collection of Papers by Friends and Colleagues Presented to Aage Westenholz on the Occasion of his 70th Birthday 15th of May 2009. PIHANS 118. Leiden, Nederlands Instituut voor het Nabije Oosten, P. 79-91.
- Eidem, J., (ed.), (2015), The NINO Archaeological Project on the Rania Plain. Summary Report on Work autumn 2014: Pilot Survey on the Rania Plain (unpubl., submitted to the Directorate of Antiquities, Sulaymania).
- Eidem, J. (ed.), (2016), The NINO Archaeological Project on the Rania Plain. Summary Report on Work autumn 2015: Excavations at Shemshara and further Survey on the Rania Plain (unpubl., submitted to the Directorate of Antiqui ties, Sulaymania).
- Eidem, J., (2017), Dams and Damage. Heritage Loss and sec ond phase salvage on the Rania Plain (Kurdish Region of Iraq). NINO/NIT Annual Report 2015, P. 2-13.
- Eidem, J., (2018), Pakute: an Assyrian “Ghost Castle” on the Rania Plain. As-Sharq 2/2, P. 30-42.
- Eidem, J. (2020)”, Back to Shemshara, NINO excavation 2012-2015’’ Zagros study, P. 157-195, Leiden.
- Eidem, J. (2020), Before and after the flood Archaeology on the Rania plain then and know; Zagros Study, Leiden, PP. 99-130.
- Ingholt, H., (1970), Introduction. In: P. Mortensen et al., Tell Shimshara. The Hassuna Period. Copenhagen: Royal Danish Academy, P. 5-16.
- Læssøe, J., (1959a), The Shemshara Archives. A Preliminary Report. Copenhagen.
- Læssøe, J., (1963), People of Ancient Assyria: Their Inscriptions and Correspondence. London, Routledge & Kegan Paul.
- Marf, DLshad A. & J. Eidem (2020), “A lion-throned tower from Tell Basmusian”, in: (Eidem, J. (ed.), Proceedings of the NINO Jubilee Conference and other Research on the Zagros Region, PIHNS 130, P. 93-98.
- Matthews, R. (2020)’’, the early Neolithic of the Eastern Fertile Crescent, Excavations at Bestansur and Shemshara, P. 177-185
- Mohammed, Khana Akram, (2019) Hurrian Toponyms in the Regions between the Tigris and the Lower Zab (2350-612 B.C.), MA, Salahaddin University-Erbil.
- Mortensen, P., (1996), The Danish Archaeological Expeditions to the Middle East. In: K. von Folsach, T. Lundbæk, P. Mortensen, and L. Funder (eds.), The Arabian Journey. Danish connections with the Islamic world over a Thousand Years. Århus, Moesgård Museum, P.121-129.
- Speiser, E. A. (1941) Introduction to Hurrian, New Haven.
- Wilhelm, G. (1988) “Gedanken zur Frühgeschichte der Hurriter und zum hurritisch-urartäischen Sprachvergleich,” Hurriter und hurritisch, ed. Volkert Haas, Xenia 21, Konstanz.
- The online source
§ https:/www.nino-leiden.nl, Rania plain: Tell Shemshara, 1/2/2021.
الملخص:
يقع تل شمشارة على الضفة اليمنى من نهر الزاب الصغير على بعد 8 كم شرق بلدة رانيه، ويعد أحد أهم التلول الأثرية في سهل رانیە، يرجع تاريخه الى العصر الحجري الحديث. غمرت المياه أجزاء كبيرة من التل أثناء أنجاز مشروع مائي في سد دوكان، و بسبب أهمية الموقع فقد نقبت فيه فرق تنقيب محلية و بعثات أجنبية، تم العثور فیها على مواد اثرية نادرة، من ضمنها العديد من الرقم الطينية وكانت الاخيرة، عبارة عن رسائل مرسلة الى (كواري) حاكم شوشەڕڕا.
وقد كشفت التنقيبات فيها عن 16 طبقة اثرية لعهود اثرية مختلفة اقدمها الطبقات 14-15- 16 حيث تعود لزمن قرية جرمو 7000 ق.م وبها منازل طينية، بينما طبقات من 9 -13 فقد كشفت عن بيوت، اختام ، ادوات للزينة كالحلي والاساور، عظام ، مقابر، حيونات مدجنة والفخار الملون والمزخرف وتعود الى عهد تل حسونة (٥٠٠٠ق.م وعثر ايضا عن أرشيف شمشارة الذي يرجع تاريخه الى حكم الملك الاشوري شمش أدد الاول. موقعها الاستراتيجي في الركن الشمالي الشرقي من سهل رانيا في جبال زاغروس منح شمشارة السيطرة على طرق السفر في جميع الاتجاهات، وجعل منها منطقة مهمة تتوفر فيها كل المقومات الحضارية، حيث ازدهرت فيها الحضارة الخورية. ان الهدف من الدراسة هو الاشارة الى تاريخ شمشارة /شوشارا و تحليل اللقى الاثرية المكتشفة و شوشارا في ضوء النصوص المسمارية.
الكلمات المفتاحية: تل شمشارة، سد الدوكان، النصوص المكتشفة، مدينة شوشارا، كوارى.
Abstract:
Tell Shemshara is located on the right bank of the Little Zab River, 8 km east of the town of Rania. It is consider one of the most important archaeological hills, dating back to the Neolithic period. Large parts of the hill were flooded during the completion of a water project in the Dukan Dam, and because of the importance of the site, local excavation teams and foreign missions excavated in it, in which rare archaeological materials were founded, including many clay tablets, which were the last, these are letters sent to (Kuwari), the ruler of Shushara.
Excavations in it have revealed 16 archaeological layers of different archaeological periods, the oldest of which are layers 14-15-16, which date back to the time of the village of Charmo (7000 B.C.) It contains mud houses, while layers 9-13 have revealed houses, seals, adornment tools such as jewelry and bracelets, bones, tombs, domesticated animals and colored and ornate pottery, dating back to the era of Tel Hassuna (5000 B.C). The Shemshara archive dating back to the rule of the Assyrian King Šamši-Adad I was also founded. Shemshara has strategic location in the northeastern corner of the Rania plain in the Zagros Mountains gave Shemshara control of travel routes in all directions, and it made it an important area in which all the elements of civilization are available, and where the Hurrian civilization flourished. The aim of the study is to refer to the history of Shemshara- Šušarra and to analyze the archaeological finds discovered and Šušarra in the light of cuneiform texts.
Keywords: Tell Shemshara, Dukan dam, discovered tablets, Šušarra City, Kwari.