ڕۆنـانـی گـرێی ئاوەڵناوی لـە شـێـوەزاری هـەرکـیـدا بە پێی تیۆری دەسەڵات و بەستنەوە
Adjective Phrase in Harki's Accent in accordance with government and binding Theory
Parwen Othman Mustafa1, Nead Siso Abdulah2
Erbil Polythecnic University1, Soran University2
DOI: http://doi.org/10.31918/twejer/2252.4
پوختە
لەم لێکۆڵینەوەیەدا (ڕۆنانی گرێی ئاوەڵناوی لە شێوەزاری هەرکیدا، بە پێی تیۆری دەسەڵات و بەستنەوە) لێیکۆڵراوەتەوە، لە لێکۆڵینەوەکەدا پشت بە ئاخاوتنی ئاخێوەرانی شێوەزاری هەرکی (هەرکی بنەجێ) بەستراوە، کە ئاخاوتنی ڕۆژانەی ئاخێوەرانی گوندەکانی: (ستوونێ، درێ، کی، شیوهەرکێ، ئەردوێل، بێداو، ناوچەلا) وەرگیراوە، ئەم گوندانە سەر بە (پارێزگای هەولێر- شارۆچکەی مێرگەسۆر- شارەدێی شێروان مەزن)ن. ڕێبازی لێکۆڵینەوەکە وەسفییە، چونکە ئەو نموونانەی لە نێو لێکۆڵینەوەکەدا هاتوون، ئەو نموونانەن، کە لە ئێستادا لە ئاخاوتنی ئاخێوەرانی شێوەزاری هەرکی بەکاردێن. لێکۆڵینەوەکە لە دوو بەش پێکهاتووە، بەشی يەكەم، بە ناونیشانی: (تێڕوانینێک بۆ شێوەزاری هەرکی و لایەنی تیۆریی لێکۆڵینەوەکە)یە، کە تێیدا شێوەزارەکە و تیۆری دەسەڵات و بەستنەوە ناسێنراوە. بەشی دووەم، بە ناونیشانی: (ڕۆنانی گرێی ئاوەڵناوی بە پێی لقەتیۆرییەکانی تیۆری دەسەڵات و بەستنەوە)یە، کە تێیدا باس لە ڕۆنانی گرێی ئاوەڵناویی شێوەزارەکە بە پێی لقەتیۆرەکانی تیۆری دەسەڵات و بەستنەوە کراوە.
وشە کلیلییەکان: گرێ، ڕۆنانی گرێی ئاوەڵناوی، سەرە، شێوەزاری هەرکی، تیۆری دەسەڵات و بەستنەوە، لقەتیۆرەکانی تیۆری دەسەڵات و بەستنەوە.
ملخص
في هذه الدراسة، تمت دراسة بناء العبارة صفة في اللهجة المحلیة الهركية وفقا لنظرية العامل والربط، واستندت الدراسة على خطابات المتحدثين اللهجة المحلیة الهركية (هركي أصلي)، والتي هي اللهجة محلیة المحادثة لقرى: (ستوني، دري، كي، شيوهركي، أردويل، بيداو، ناوجل). واعتمدت على المنهج الوصفي، لأن العبارات المستخدمة من قبل محدثي اللهجة محلیة هي محددة ومصنفة.
تكمن أهمية هذه الدراسة أنها تصبح أساسا لأي دارس يريد معرفة المزيد حول بناء عقدة تمييز، أو كتاية المزيد عن هذا الموضوع و ستكون هذه الدراسة الأرضية الممهدة للدارسين الجدد، لمعرفة نوع تغيير الجملة ضوء مجمع اللهجات.
تنقسم الدراسة إلى فصلين؛ جاء الفصل الأول بعنوان: (نظرة في اللهجة المحلية للهركية والجانب التنظيري للدراسة)، حيث تم تحديد اللهجة المحلية ونظرية العامل والربط.
أما الفصل الثاني؛ يأتي تحت عنوان: (بناء العبارة صفة حسب فروع نظريات العوامل والربط النحوي ، حيث يتم تقديم بناء العبارة كصفة في اللهجة المحلية حسب فروع العامل و ربط النظريات النحوية.
الكلمات المفتاحية: شبه، صفة، بناء العبارة الرئيسية، اللهجة المحلية القديمة، نظرية العوامل والربط، فروع العوامل ونظريات الترابط النحوية.
Abstract
In this study, The Sructure Adjective Phrase in Harki's Accent were investigated in accordance with government and binding Theory (GB). The study was based on the speeches of the speakers of the Harki Accent (Harki Original), whose daily statements were taken from the speakers of the (Stune, Dre, Ki, Shivharke, Ardwell, Bedaw, Nawchala) villages. The research method is described because the phrases used by the current accent speakers are selected and classified. The study consists of two parts: The first part, entitled: (A view of Harki’s accent and the theory aspect of the study), in which the accent and (GB) Theory are identified. The second part, entitled: (Sructure Adjective Phrase is based on branches of (GB) Theory), in which the accent Phrase of the Accent is mentioned according to branches of (GB) Theory.
Keywords: Phrase, Sructure Phrase Adjective, head, Harki's Accent, (GB) Theory, branches of (GB) Theory.
ليستى سەرچاوەكان
ئـ/ بە زمانی کوردی:
١- ئەبوبەکر، عەبدولڕەحمان مەلا حەبیب (٢٠٠١)، عەشیرەتی بارزان لە نێوان ١٩٣١-١٩٩١، چاپی یەکەم، چاپخانەی وەزارەتی ڕۆشنبیری، هەولێر.
٢- ئەمین، نوری عەلی (٢٠١٣)، ڕێزمانی کوردی، ڕێکخستن و لە چاپدانەوەی: نەریمان عەبدوڵڵا خۆشناو، چاپی سێیەم، چاپخانەی هێڤی، هەولێر.
٣- ئەمین، وریا عومەر (2٠٠٩)، ئاسۆیەکی تری زمانەوانی، بەرگی یەکەم، چاپی دووەم، دەزگای چاپ وبڵاوکردنەوەی ئاراس، هەولێر.
٤- برزو، ئومێد بەرزان (٢٠٢٠)، دروستەی فرێز و ڕستە لەزمانی کوردیدا، چاپی سێیەم، چاپخانەی جنگل، تاران.
٥- حاجی، ڤیان سلێمان (٢٠٠٩)، کەرەسە بەتاڵەکان لە ڕوانگەی تیۆری دەسەڵات و بەستنەوە، چاپی یەکەم، چاپخانەی حاجی هاشم، هەولێر.
٦- خۆرشید، فوئاد حەمە (٢٠٠٨)، زمانی کوردی و دیالێکتەکانی، چاپی یەکەم، چاپخانەی دەزگای چاپ و پەخشی سەردەم، سلێمانی
٧- ڕەسول، خەسرۆ ئەحمەد (٢٠١٢)، ڕستە لە شێوەزاری خۆشناوەتیدا لە ڕوانگەی تیۆری ڕێزمانی دەسەڵات و بەستنەوەدا، نامەی دکتۆرا، بەشی زمانی کوردی، کولێژی ئاداب، زانکۆی سۆران، سۆران.
٨- ڕواندزی، ئەقیلە (٢٠١٠)، ڕەوەند و کۆچەرەکان بەگشتی ئەرتۆشییەکان بە تایبەتی، چاپی یەکەم، چاپخانەی حاجی هاشم، هەولێر.
٩- سەددیق، شێرزاد سەعید (٢٠١٣)، ڕستەی بە پێی ڕێزمانی لێکسیکیی ئەرکی لە زمانی کوردی و فارسیدا، نامەی دکتۆرا، بەشی زمانی کوردی، فاکەڵتیی ئاداب، زانکۆی سۆران، سۆران.
١٠- عەبوزەید، سانیا جەبار (٢٠١٣)، جهگۆڕینا کەرستان د ڕستێدا- گۆڤەرا بەهدینی، نامەی دکتۆرا، بەشی زمانی کوردی، فاکەڵتی ئاداب، زانکۆی سۆران.
١١- عەول، محەمەد عومەر (٢٠٠٨)، کردەی تەواوکردن لە کرمانجیی خواروودا، نامەی دکتۆرا، بەشی زمانی کوردی، کۆلێژی ئاداب، زانکۆی سلێمانی، سلێمانی.
١٢- قادر، تارا موحسین (٢٠٠٤)، جێناو: لێکدانەوەیەکی نوێ لە زمانی کوردیدا (بە کەرستەکانی دیالێکتی خواروو)، نامەی ماستەر، بەشی زمانی کوردی، کۆلێژی زمان، زانکۆی سلێمانی.
١٣- قادر، سەباح ڕەشید (٢٠٠٩)، هەندێ لایەنی ڕێزمانی دەسەڵات و بەستنەوە( (GBلە زمانی کوردیدا، چاپخانەی حاجی هاشم، هەولێر.
١٤- کەریم، دیار عەلی کەماڵ (٢٠٠٢)، ڕێزمانی کوردی ڕوانگەیەکی بەرهەمهێنان و گوێزانەوە، نامەی ماستەر، بەشی زمانی کوردی، کۆلێژی پەروەردە، زانکۆی سەڵاحەددین، هەولێر.
١٥- مەجید، میدیا جەلال (٢٠١٢)، سینتاکس و سیمانتیکی بەستنەوە لە زمانی کوردیدا، نامەی ماستەر، بەشی زمانی کوردی، کۆلێژی زمان، زانکۆی سەلاحەددین، هەولێر.
١٦- محەمەد، حاتەم وليا (٢٠٠٩)، پەيوەندييە ڕۆنانييەكانى نواندنە سينتاكسييەكان، چاپی یەکەم، چاپخانە خانی، دهۆک.
١٧- محەمەد، فەیسەڵ غازی (٢٠١٥)، دۆخی ڕێزمانی لە زمانی کوردیدا، نامەی ماستەر، بەشی زمانی کوردی، کۆلێژی زمان، زانکۆی سەلاحەددین.
١٨- وەهبی، تۆفیق (١٩٢٩)، دەستوری زمانی کوردی، چاپخانەی (دار الطبعة الحديثة)، بەغدا.
وانەی ماستەر:
١٩- کانەبی، دلێر سادق (٢٠٢٠- ٢٠٢١)، وانەی ڕستەسازی-ماستەر، کۆرسی دووەم، زانکۆی سۆران، فاکەڵتی ئاداب.
ب/ بە زمانی عەرەبی:
٢٠- بوول، جیفری (٢٠٠٩)، النظرية النحوية، ترجمة: مرتضى جواد باقر، بدعم من مؤسسة محمد بن راشد ال مکتوم، مرکز دراسات الواحدة العربية، بیروت.
پ/ بە زمانی فارسی:
٢١- مقدم، محمد دبیر (١٣٨٦)،زبانشناسی نظری (پیدایش وتکوین دستورزایشی)، انتشارت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها(سمت)، چاپ دوم، تهران.
٢٢-مشکوە الدینی، مهدی(١٣٨٦)،سیر زبانشناسی،انتشارات دانشگاه فردوسی،چاپ چهارم، مشهد.
٢٣- هادسن، گرور (١٣٨٣)، مباحث ضرورى و بنیادین زبانشناسی مقدمات (ضروریات زبانشناسی مقدماتی)، ترجمە علی بهرامی، رهنما، تهران.
ت/ بە زمانی ئینگلیزی:
24- Black, Cheryl A. (1998), A step-by-step introduction to the Government and Binding theory of syntax
25- Carnie, Andrew (2002), Syntax A Generative Introduction, Blackwell publishing.
26- Cook, V. J. , Newson, Mark (1997), Chomsky's Universal Grammar- an Introduction, 2nd Edition Oxford, Black well.
27- Crystal, David (2003), A Dictionary and parameters and Phonetics, fifth edition, Blackwell, Oxford.
28- Fattah, M. M(1997), Agenerative grammar of Kurdish, university of Amsterdam.
29- Radford, Andrew (1982), Transformational Syntax (New York, Cambridge University Press.
30- Trask, R. L. (1993), A dictionary of Grammatical Terms in Linguistics, London, Routledge.