Genitive Morpheme and Cliticisation Tests in Kurdish Language

Masood Ismael Arif, Diler Sadiq Kaneby

Soran University

DOI: http://doi.org/10.31918/twejer.2252.2

Download Full text

پوختە

توێژینەوەکە بە ناونیشانی (مۆڕفیمی خستنەسەر و ئەزموونەکانی نووسەکبوون لە زمانی کوردیدا)یە، هەوڵێکە بۆ دەستنیشانکردنی ئەو ئەزموونانەی کە نووسەکبوونی یان نووسەکنەبوونی کەرەستەیەک لە زماندا دەسەلمێنن، هەروەها ساغکردنەوەی نووسەکبوون یان نەبوونی مۆڕفیمی خستنەسەرە لە زمانی کوردیدا، بۆ ئەم مەبەستە بە سوودوەرگرتن لە ئەزموون و پێوەرەکانی زویکی و پاوڵوم هەوڵدراوە ئەوە ساغبکرێتەوە ئایا مۆڕفیمی خستنەسەر لە زمانی کوردیدا نووسەکە یان گیرەکە؟

 وشە کلیلەکان: نووسەک، مۆڕفیمی خستنەسەر، پێشنووس، پاشنووس، نووسەکی سادە و تایبەتی.

 ملخص البحث

عنوان البحث (عرض المضاف إلیە وتجاربە علی الکلمة المقیدة في اللغة الکوردیة) والبحث محاولة لتجارب الکلمة المقیدة وأدواتها و تطبیقاتها في اللغة الکوردیة، وتحقیق للکلمة المقیدة وعدم وجود المضاف إلیە في اللغة الکوردیة، ولهذا استفدنا من تجارب ونظریات زویکی و پاولوم وحاولنا اثبات أن المضاف إلیە في اللغة هو الکلمة المقیدة أم لا ؟

  ومن خلال البحث والنماذج وهي خمسة تاکدنا أن المضاف إلیە یتحقق من خلال أربعة نماذج إلا نموذجا واحدا بحسب من الکلمة المقیدة.

الکلمات الإفتتاحیة: الکلمة المقید، المضاف إلیە، متکی‌ء سابق، متکیء لاحق، الکلیمة المقیدة البسیطة و الخاصة.

Abstract

This study entitled (Genitive Morpheme and Cliticisation Tests in Kurdish Language) is an attempt to identify the tests that can prove Cliticisation and Non-Cliticisation of an item in language. Likewise, it provides an insight into the confirmation of Cliticisation and Non-Cliticisation of Genitive Morpheme in Kurdish Language. In so doing, the researcher has taken advantage of both Zwicky and Pullum’s Criteria and experience to verify whether Genitive Morpheme in Kurdish is a Clitic or an Affix?

The results of the tests involving five tests have proved that the Genitive Morpheme follows four tests and excludes one. Thus, the study concluded that it is regarded as a clitic.

Keywords: Clitic, Genitive Morpheme, Proclitic, Enclitic, Simple Clitic, Special Clitic.

لیستی سەرچاوەکان

بە زمانی کوردی:

- ئەمین، وریا عومەر (٢٠٠٩)، ئاسۆیەکی تری زمانەوانی- بەرگی یەکەم، چاپی دووەم، چاپخانەی ئاراس، هەولێر.

- برزو، ئومێد بەرزان (٢٠١٢)، دروستەی فرێز و ڕستە لە زمانی کوردیدا، چاپی دووەم، چاپخانەی گەنج، سلێمانی.

- حاجی مارف، ئەوڕەحمان (بێ ساڵ)، ڕێزمانی کوردی، بەرگی یەکەم (مۆرفۆلۆژی) بەشی یەکەم- ناو، چاپخانەی ڕۆژهەڵات، هەولێر.

- خاڵ، شێخ محەمەد (بێ ساڵ)، فەرهەنگی خاڵ کوردی-کوردی، چاپخانەی ڕۆژهەڵات، هەولێر.

- خۆشناو، شێروان حوسێن (٢٠١٦)، توانای مۆڕفیمی بەند لە دەوڵەمەندکردنی فەرهەنگ و ڕاپەڕاندنی ئەرکی سینتاکسیدا، چاپی یەکەم، دەزگای چاپ و پەخشی نارین، هەولێر.

- شوانی، ڕەفیق (٢٠١١)، وشەسازی زمانی کوردی (لێکۆڵینەوەیەکی پڕاکتیکییە)، چاپی یەکەم، چاپخانەی ڕۆژهەڵات، هەولێر.

- عەلی، بەکر عومەر (١٩٩٢)، بەستن و کرتاندن لە کوردیدا، نامەی ماستەر، زانکۆی سەلاحەدین، کۆلێژی ئاداب.

- فەتاح، محمد مەعروف و سەباح رەشید قادر (٢٠٠٦)، چەند لایەنێکی مۆڕفۆلۆجی کوردی، چاپخانەی ڕوون، سلێمانی.

- قادر، تارا موحسن (٢٠٠٤)، جێناو: لێکدانەوەیەکی نوێ لە زمانی کوردیدا، نامەی ماستەر، زانکۆی سلێمانی، کۆلێژی زمان.

قادر، کاروان عومەر (٢٠٠٨)، رستەی باسمەند لە زمانی کوردیدا، چاپی یەکەم، چاپخانەی تیشک، سلێمانی.

- کانەبی، ڕەحمان ئیسماعیل حەسەن (١٩٩٨)، پەیڕەوی فۆنیمە ناکەرتییەکان لە کوردیدا، نامەی دکتۆرا، زانکۆی بەغدا، کۆلێجی پەروەردە-ئیبن روشد، بەغدا.

- مەحویی، محەمەد (٢٠١٦)، مەنامە بەستانداردکردنی زمانی کوردیی، چاپی یەکەم، چاپخانەی ئەندێشە.

- مستەفا، مستەفا ڕەزا (٢٠١٩)، پۆلێنکردنی مۆڕفێمە بەندەکان لەسەر بنەمای چالاکیی و سستیی ئەمڕۆیان لە زمانی کوردیدا، نامەی دکتۆرا، زانکۆی سلێمانی، کۆلێژی زمان.

- میراودەلی، کەمال (٢٠٠٧)، فەرهەنگی ڕێزمانی کوردی، چاپی یەکەم، سلێمانی.

- محمد، حاتەم ولیا (٢٠١٩)، مۆڕفۆلۆجی، چاپی یەکەم.

- مەلازادەیی، یارا قادر حەمەد (٢٠١٣)، مۆڕفۆسینتاکس لە شێوەرزاری کۆیەدا، چاپخانەی کەمال، سلێمانی.

بە زمانی فارسی:

-- راسخ مهند، محمد (١٣٨٨)، پی بستهای ضمیری، در گفتارهایی در نحو، نشر مرکز، تهران.

- شقاقی، ویدا (١٣٧٤)، واژه بست چیست؟ آیا در زبان فارسی چنین مفهومی کاربرد دارد؟ مجموعه مقالات دانشگاه علامه طباطبایی ٥-٦ اسفند، شماره 83، ‎صفحە 141-158.

- شقاقی، ویدا (١٣٩٤)، فرهنگ توصیفی صرف، چاپ اول، تهران نشر علمی.

- نغزگوی کهن، مهرداد و شادی داوری (١٣٩٣)، فرهنگ توصیفی زبان شناسی تاریخی، علمی، تهران،  چاپ1.

- واحدی لنگرودی، محمدمهدی و شیرین ممسنی (١٣٨٣)، بررسی پی بستهای ضمیری در گویش دلواری، مجلهء گویش شناسی 1/3  مجلە گویش شناسی، شماره 3.

بە زمانی عەرەبی:

- الخولی، محمد علی (١٩٩١)، معجم علم اللغة النظري (إنکلیزی – عربی) مع مسرد عربی – إنکلیزی، مکتبة لبنان، بیروت.

بە زمانی ئینگلیزی:

- Haspelmath, Martin (2002), Understanding Morphology, 1st Edition, Arnold Publications, London.

- Klavans, Judith (1982), Some problems in the Theory of clitics, Bloomington, Indiana University Linguistics Club.

- Kroeger, Paul (2005), Analyzing Syntax: A Lexical-Functional Approach. Cambridge, Cambridge University Press.

- Spencer, Andrew (1996), Agreement morphology in Chukotkan. Paper presented at the 7th International Morphology meeting, Vienna.

- Trask, R. T (1993), A dictionary of Grammatical Terms in Linguistics, 1st Edition, Routledge, London.

- Zwicky, A. M. (1977), On Citics. Bloomington: Indiana University Linguistics Club.

- Zwicky, A. M. (1985), Clitics and particles, Language 61, pp. 283–305.

- Zwicky, A. M. and Pullum, G. K. (1983), Cliticisation vs. inflection: English n’t,

Language 59, pp. 502–513.