22-5-2-12
The role of low pressures in the moisture transport of intense rains,
Ahmed Taha Ali, Nabi Mirzayi
College of Basic Education, Garmian University/ Khwarzmy University
DOI: http://doi.org/10.31918/twejer/2252.12
https://www.doi.org/10.31918/twejer. 2252.12
e-ISSN (2617-0752) p-ISSN (2617-0744)
ڕۆڵی نزمەپەستانەكان لە گواستنەوەی شێی بارانە چڕەكاندا
(پارێزگای سلێمانی و هەڵەبجە بە نموونە)
م. ی. أحمد طه على نبى ميرزايى
زانكۆی گەرمیان،كۆلێجی پەروەردەی بنەڕەت زانكۆی خوارزمی, بەشی زانستە جوگرافییەكان
st[email protected] [email protected]
پوختە
بارانی چڕ*(Heavy Rain) یەكێكە لە مەترسییە سروشتییەكان له پارێزگای سلێمانی و ههڵهبجه، كه بههۆی جموجۆڵی نزمهپهستانهكانەوە (نەوراییەكان) دروستدەبێت. ئامانجی ئەم توێژینەوەیە ناسینی كاریگەریی نزمهپهستانهكانه لەسهر دروستبوونی بارانی چڕ و چۆنێتیی گواستنەوەی شێكەی. ئەنجامەكان ڕوونیانكردهوه، لە ئاستی ناوەندی كەش (500 هـ.پ) دروستبوونی نەوراییەكی نزم بە قوڵییەكی فراوان، لە ئاستی سەر زهوی یەكگرتنی هەردوو نزمەپەستانی (سودان و دەریای ناوەڕاست) دەبنەهۆی گواستنهوهی شێی زۆر و دروستبوونی بارانە چڕەكان، ههروهها دهركهوت 90% شێی بارانه چڕهكان لە ئاستی (700 هـ.پ) و خوارتر لەم ئاستە دەگوازرێتەوە. بهم شێوەیە، له ئاستی(950 ھـ.پ) بە زۆری شێ لە (دەریاكانی عومان و كەنداوی عەرەبی و كەنداوی عەدەن و دەریای عەرەب و سوورەوە) دەگوازرێتەوە، له ئاستی (850 ھـ.پ) زیاتر شێ له دەریاكانی (سوور و عەرەب و كەنداوی عەدەن)، و له ئاستی (700 هـ.پ) شێ له دەریاكانی (ناوەڕاست و سوور)ەوە بۆ ناوچهی توێژینەوە دێت.
وشە كلیلەكان: شێ، نزمهپهستان، بارانی چڕ، سینۆپتیك
سەرچاوەكان
- حكومهتی ههرێمی كوردستان، وهزارهتی گواستنهوه و گهیاندن، بەڕێوەبەرایەتیی گشتیی كەشناسی و بومەلەرزەزانی، بهشی ئاماری ئاووههوا ، تۆماری بڵاونهكراوه، هەولێر.
- -تەها، ئەحمەد، بنەماكانی زانستی كەشناسی، چاپی یەكەم، چاپخانەی تەفسیر، هەولێر، 2021.
- -حجازی زادە، زهراو جعفرپور، زین العابدین، پروین، نادر، (1386)، تحقیقات كاربردی علوم جغرافیایی، شمارە 10، (ص 125-156).
- -رحیمی، یوسف قویدل،نگاشت و تفسیر سینوپتیك اقلیم با استفادە از نرم افزار گرادس، چاپ دوم، سهادانش، تهران،1391.
- -عبدالرحمن، عثمان و طه، احمد،2020 ، اثر الانماط السينوبتيكية للمستوى الضغطى 500 ملي بار في حدوث الامطار الغزيرة في محافظة السليمانية، ، مجلة اداب، جامعة بغداد، عدد134، ص 487-512.
- -عزیزی، قاسم و نيرى، معصومه، 1388، تحلیل سینوپتیك بارش های سنگین در غرب كشور، فصلنامە جغرافیای طبيعى، سال اول, شماره4، ص1-12.
- -فەرەجزادە، منوچهر، 1386، چگونگی انتقال رطوبت در بارش زمستانه غرب ايران, فصلنامه مدرس علوم انسانى، دوره 13، شمارة1،ص 193-217.
- -قويدل، رحيمی، 1390، نگاشت و تحليل همگرایی جریان رطوبت جو طى بارش فوق سنگین ناشی از توفان حارەای فت در سواحل چابهار، مدرس علوم انسانی-برنامەریزی و امایش فضا، دورە پانزدهم، شمارە2، تابستان، 2 101-118.
- -كریمی، مصطفى و خوش اخلاق، فلامرز و بازگیر، سعید، نقش گردش وردسپهر زیرین پرفشار عربستان در بارش ایران، پژوهشـهای جغرافیای طبیعی، دورە 48 ، شماره 4 ، زمستان 1395، صص 587 – 5.
- -كریمی، مصطفى و فرجزاده، منوچهر، 1390، شار رطوبت و الگوهای فضايى-زمانى منابع تأمين رطوبت بارش هاى ايران، نشريه تحقيقات كاربردى علوم جغرافيايى، جلد19، شماره 22، ص127-129.
- -لشكری، حسن، مسیریابی سامانەهای كم فشار سودانی ورودی بە ایران، پژوهشهای جغرافیایی، 1381، دورە 6، شمارە 2، تهران، ص133-156.
- -محمدی، بختیار، 1392،مکان یابی پیچانه های تراز 500 هکتوپاسکال موثر بر اقلیم ایران در نیمه گرم سال، جغرافیاو برنامەریزی محيطى، دورە 24، شمارە4، ص61-80.
- -B. Ali, J. O’Brien, B. Yarnal (2007), Spatial analysis of precipitation intensity and concentration in Iran, Theor. Appl. Climatol. DOI 10.1007/s00704-007-0344-y.
- -ECMWF Era Enterim data https://apps.ecmwf.int/datasets/data/interim-full-daily/levtype=sfc/.
- -Krichak SO, Alpert P, (1998) Role of large scale moist dynamics in تشرینی دووەمember 1–5, 1994, hazardous Mediterranean weather. J Geophysics Res, 103: D16, pp: 19453–19468.
فهرههنگی زاراوهكانی توێژینەوە
Abstract:
Heavy rain is one of the environmental hazards at the province of Sulaymaniyah and Halabja; It is made on account of the movement of atmospheric low pressure and Trough, the aim of this research is to know and showing the role of atmospheric low pressure and Trough for making the heavy rain and How to transfer their Humidity. The result shows that at mid air level (500hp) the creation of a trough in the form of deep and wide were formed, and at the surface level the merging both low pressure of (Sudan and The Mediterranean), both of them are a reason for heavy rain, and transfer of humidity. As well, it proven that (90%) heavy rains Humidity transfer from level (700hp) and lower. In a way that, most of humidity at the level (950hp) transfers from Arab and Oman Sea, Adan and Arab Gulfs, and at the level (850hp) most of humidity comes from the Red and Arab Sea, Gulf of Aden and at the level (700hp) most humidity comes from Red and Mediterranean Sea to research area.
Key word: Humidity, Low pressure, Heavy Rain, Synoptic
ملخص:
تعد الأمطار الغزيرة أحد المخاطر الطبيعية في محافظة السليمانية و حلبجة. التي تتكون بسبب تحرك نشاط المنخفضات الجوية. و هدف هذا البحث التعرف على اثر المنخفضات الجوية في تكوين الأمطار الغزيرة و كيفية نقل رطوبتها. وقد توصل البحث الى مجموعة من النتائج، أبرزها: تتكون على المستوى (500 م.ب) اخدود منخفض جوي بعمق واسع، أما على مستوى سطح الأرض اندماج المنخفضين (السودان و البحر المتوسط) يؤدى الى نقل رطوبة كافية لتكوين امطار غزيرة. و من النتائج أيضا، نقل (90%) من رطوبة الأمطار الغزيرة بمستوى (700م.ب) وما تحت هذا المستوى. وكذلك في مستوى (950 م.ب) وصول رطوبة كثيفة من (بحر عمان، الخليج العربي، خليج عدن، بحر العرب و بحر الأحمر) لمنطقة الدراسة. أما في مستوى (850 م.ب) فوصول رطوبة كثيفة من (البحر الأحمر، و بحرالعرب، و خليج عدن)، و كذلك في مستوى (م.ب) وصول رطوبة من (البحر المتوسط و الأحمر) ألى منطقة الدراسة.