پێكهاته‌ی لۆژیكیی كاره‌كانی زمانی كوردی به‌پێی تیۆری ڕێزمانی ئه‌رك و ئاماژه
the logical structure of the verbs in the Kurdish language based on the theory of Role and Reference Grammar
Sherzad Saeed Sdiq1, Othman Shakhsa Mama2
Kurdish Department, Faculty of Arts, Soran University, Kurdish Department, College of Education, Raparin University
DOI: http://doi.org/10.31918/twejer/2252.1
پوخته:
ئه‌م توێژینه‌وه‌یه له (پێكهاته‌ی لۆژیكیی كاره‌كانی زمانی كوردی به‌پێی تیۆری ڕێزمانی ئه‌رك و ئاماژه)ده‌دوێت، كه تیایدا هه‌وڵدراوه نواندنی لۆژیكیی كاره‌كانی زمانی كوردی به‌پێی ڕێزمانی ئه‌رك و ئاماژه بخرێته‌ڕوو. توێژینه‌وه‌كه له دوو به‌ش پێكهاتووه. به‌شی یه‌كه‌م جگە له پێشه‌كی به گشتی له ناساندنی تیۆره‌كه ده‌دوێت، كه تیایدا چه‌ند لایه‌نێكی گشتی باسكراون، وه‌كو: پێكهاته‌ی سینتاكسی، پێكهاته‌ی چێوه‌ی پاڕسته و یه‌كه جیهانی و ناجیهانییه‌كان. له به‌شی دووه‌میشدا، كاره‌كانی زمانی كوردی به‌پێی تیۆره‌كه پۆلێنكراون و پاشان نواندنی لۆژیكیی هه‌ر پۆلێكیان له‌گه‌ڵ ئه‌نجام و لیستی سه‌رچاوه‌كان خراوه‌ته‌ڕوو.
وشە کلیلییەکان: ڕێزمانی ئه‌رك و ئاماژه، پۆلكردن، كاره وه‌ستاوه‌كان، كاره چالاكه‌كان، نواندنی لۆژیكیی كاره‌كان.
ملخص
يدرس هذا البحث (التركيب المنطقى لافعال اللغة الكرديية فى ضوء منهج قواعد الوظيفية والارجاع)، حاول البحث دراسة التركيب المنطقى الافعال اللغة الكردية فى ضوء منهج قواعد الوضيفية و الارجاع، ويتكون البحث من مبحثين: تناول مبحث الاول اضافة الى المقدمة تعريف المنهج و جوانبه المختلفة، كالترتيب نحوى، والتركيب الشرطى والوحدات العالمية و غير العالمية، وفي مبحث الثانى فقد صنف أفعال اللغة الكردية بحسب المنهج وبعد ذلك التركيب المنطقي لكل صنف، وتلاوه الخاتمة وقائمة بالمصادر والمراجع المستفاد منها.
Abstract
This paper is entitled “the logical structure of the verbs in the Kurdish language based on the theory of Role and Reference Grammar”. The goal of this paper is illustrate the logical structure of Kurdish verbs according to Role and Reference Grammar. This paper consists of two section: the first section being an introduction into the theory in which the general meaning is explained by the following examples (syntax structure, the layered structure of the clause, universal elements and non-universal elements). In the second section explains in which categories are Kurdish verbs categorized according to Role and Reference Grammar and concluding each category whit their respective list of references.
سه‌رچاوه‌كان
به زمانی كوردی:
1) عه‌بدولواحید موشیر دزه‌یی: (2013)، ڕسته‌سازی ڕۆنانكاری و گوێزانه‌وه، چاپی یه‌كه‌م، ناوه‌ندی ئاوێر بۆ چاپ و بڵاوكردنه‌وه، هه‌ولێر.
2) سازان زاهیر سه‌عید: (2020)، نواندنی سینتاكسی له زمانی كوردیدا، چاپی یه‌كه‌م، چاپخانه‌ی ناوه‌ندی سارا، سلێمانی.
3) شیلان عومه‌ر حسه‌ین: (2011)، په‌یوه‌ندی سینتاكس و سیمانتیك له ڕێزمانی كوردیدا، نامه‌ی ماسته‌ر، زانكۆی سلێمانی، كۆلێژی زمان، سلێمانی.
4) نه‌ریمان عه‌بدوڵڵا خۆشناو (2017)، ڕسته‌سازی، چاپی چواره‌م، چاپخانه‌ی ڕۆژهه‌ڵات، هه‌ولێر.
5) یوسف نوری محه‌مه‌دئه‌مین: (2015)، ڕسته‌ی لێكدراو له‌زمانی كوردیدا به‌پێی یاساكانی گوێزانه‌وه، ده‌زگای چاپ و په‌خشی نارین، هه‌ولێر.
به زمانی فارسی:
6) فرزانه رزقی (1393)، بررسی جایگاه سازه‌های موضوعی و غیر موضوعی زبان فارسی در چارچوب دستور نقش و ارجاع، پایان نامه كارشناسی ارشد، دانشگاه بیرجند، دانشكده ادبیات و علوم انسانی.
7) شهرام پیمان، والی رضایی محمد عموزاده (1394)، جایگاه گروه صفتی زبان فارسی در دستور نقش و ارجاع، پژوهشهای زبانی، سال6، شماره 2.
8) والی رضایی و مژگان نیسانی (1391)، برسسی ساخت بند زبان فارسی بر اساس دستور نقش و ارجاع، مجله پژوهشهای زبانشناسی، سال چهاروم، شماره دوم، صفحه 51-66.
9) عبدالرحیم شریفی (1390)، طبقه بندی نمودی فعلهای زبان فارسی بر اساس دستور نقش و ارجاع، پایان نامه كارشناسی ارشد، دانشگاه اظفهان، دانشكده زبانهایی خارجی.
10) والی رضایی و معصومه دیانتی (1396)، كارآیی دستور نقش و ارجاع و دستور نقشگرای نظاممند در طبقه‌بندی افعلا زبان فارسی: نوع عمل در مقایسه با فرآیند، مجله زبان و زبان شناسی، دوره سیزدهم، شماره 25، صفعه 65-88.
11) مریم مجیدی (1388)، جلوه‌ها و كاركردهای نمود فعل در زبان فارسی، فصلنامه علمی پژوهشی ((پژوهش زبان و ادبیات فارسی))، شماره پانزدهم، صفحه 145-158.
12) والی رضایی (1391)، بررسی نحوی و معنایی فعلهای ایستا در زبان فارسی، مجله زبانشناسی و گویشهای خراسان، دانشگاه فردوسی مشهد، علمی-پژوهشی، شماره پیاپی7.
به زمانی ئینگلیزی:
13) Anelia Stefanova Ignatova (2008), A functional approach to Bulgarian verbal aspect and reduplication of clitics within the framework of Role and Reference Grammar, Universidad Nacional De Education A Distancia.
14) Byong-Seon Yang (1994), Morphosyntactic phenomena of Korean in Role and Reference Grammar: Psych verb constructions, Inflectional verb morphemes, Complex sentences, And Relative clause, State University of New York at Buffalo.
15) Carlota S. Smith (1997), The Parameter of Aspect, Department of Linguistics, University of Texas, Second Edition.
16) Emma L. Pavey (2010), The structure of language an introduction to grammatical analysis, published in the United States of America by Cambridge University Press, New York.
17) John R. Robers (2009), A Study of Persian Discourse Structure, Uppsala Universitet
18) John R. Roberts (2016), Amele RRG Grammatical Sketch, SIL International.
19) Mahamane L. Abdoulaye (1992), Aspects of Hausa Morphosyntax in Role and Reference Grammar. Buffalo: State University of New York.
20) 64. Robert D. Van Valin Jr. & Randy J. LaPolla (1997), Syntax: Structure, Meaning and Function, Cambridge: Cambridge University Press.
21) Rober D. Van Valin Jr. (2005), Exploring the Syntax-Semantics Interface, Cambridge: Cambridge University Press
22) Susan Rothstein (2004), Structuring Events: A Study in the Semantics of Lexical Aspect. Blackwell Publisher.
23) William Croft (2012), Verbs: Aspect and Causal Structure, Oxford University Press.