Abstract:

Recent economic and political fluctuation and crisis in Kurdistan region caused instability in economic policy and political economy. Consequently, these important parameters they stopped developing and it prevents government to have long term development plan in the region. Even the present apparent developments are not sustainable and mostly they just spurt economy. Beside current complicated political structure, lack of suitable theory and knowledge of planning is another reason for current situation in the Kurdistan. In the present paper, economic policy for development based on pathology of theory of new institutionalism which it is appropriate theory for localization, has been investigated in order to find appropriate plan for future by considering current trend of economic policy in Kurdistan. Main question in this study is what are reasons for weak economic policy in the Kurdistan and for answering this question, hypothetically economic instability, weak policy, incomprehension of current special political, economic and social situation and also individualism were recommended.

Keywords: Kurdistan Regional Government, Theory of new institutionalism, policy, economic policy, pathology. 

 سەرچاوەکان

كوردی

-        پەرلەمانی کوردستان، پڕۆژە یاساکانی پەرلەمانی کوردستان (1992-2017)، هەولێر: http://www.perleman.org/Default.aspx?page=byyear_comments&c=projayasa2013. ڕۆژی سەردان: 20/4/2018.

-        پڕۆژەی دەستووری هەرێمی کوردستان- عێراق، 2009، بەڕێوەبەرایەتی کتێبخانە گشتیەکان، ژمارە 777، http://www.perleman.org/Default.aspx?page=byyear_comments&c=projayasa2013. ڕۆژی سەردان: 20/4/2018.

-        کەریمخان، محەمەد (2019 أ)، دامەزراندنی حکوومەتی پەرەسەندنگەرا؛ ڕێچاری بەهێزبوونی باشووری کوردستان، خانەی هزریی کوردستان، سایتی پێنووس، هەولێر، www.penus.krd، ڕۆژی سەردان: 30/9/2019.

-        کەریمخان، محەمەد (2019 ب)، دامەزراوەی سیاسەتدانانی ستراتیژیک و پەرەسەندنی کوردستان، خانەی هزریی کوردستان، سایتی پێنووس، هەولێر، www.penus.krd، ڕۆژی سەردان: 18/10/2019.

-        گوڵپی، جیهانگیر صدیق (2018)، كێشه‌ی دارایی هه‌رێم: ڕه‌هه‌ند و به‌رپرسیارێتی و چاره‌سه‌ره‌كان، هەولێر: http://www.penus.krd/news883-74.htm. ڕۆژی سەردان: 20/8/2018.

-        گوۆرتنی، جەیمس، ڕیچارد ستروپ، دوایت لی (2009)، ئابووریی بە زمانی سادە؛ ئەوەی پێویستە هەموو کەسێک بیزانێت دەربارەی سامان و خۆشگوزەرانی، وەرگێڕانی بەختیار کەریم، چرای ئازادی.

-        وەزارەتی پلاندانان (2012) هەرێمی کوردستان؛ دیدگایەک بۆ ئایندە 2020، هەولێر: http://www.mop.gov.krd/resources/MoP%20Files/Newsletter/kurdistan_region_of_iraq_2020_new.pdf. ڕۆژی سەردان: 9/11/2017.

-        ئیسماعیل فەقی، ئەکرەم (2014)، ئاستەنگە سیاسی و دەستووریەکانی بە دەوڵەت بوونی هەرێمی کوردستان، هەولێر: زانکۆی سەلاحەدین.

فارسی

-        بشیریه، حسین (1382)، موانع توسعه سیاسی در ایران، تهران: نشر گام نو.

-        پاتنام، رابرت (1380)، دموکراسی و سنت­های مدنی، ترجمه محمدتقی دلفروز، تهران: روزنامه سلام.

-        تفضلی، فریدون (1375)، تاریخ عقاید اقتصادی، تهران: شرفی.

-        جون چانگ، ها (1395)، بیست و سه گفتار درباره سرمایه­داری؛ پیرامون نکاتی که آنها را بروز نمی­دهند؛ ترجمه ناصر زرافشان، تهران: مهر ویستا.

-        دادگر، یدالله (1383)، تاریخ تحولات اندیشه اقتصادی، تهران: دانشگاه مفید.

-        رمضانی باصری، عباس اصغر فردی، تبیین نهادگرایی و گرایش آن به توسعه، مجله اقتصادی، شماره 3 و 4، تهران: خرداد و تیر 1393، ص 121-138.

-        زکریا، فرید (1390)، آینده آزادی؛ اولویت لیبرالیسم بر دموکراسی، ترجمه امیر حسن نوروزی، تهران: طرح نو.

-        سریع­القلم، محمود (1396)، عقلانیت و توسعه نیافتگی ایران، تهران: فرزان روز.

-        علیزاده­ثانی، محسن، الوانی، سیدمهدی (1386)، تحلیلی بر کیفیت حکمرانی خوب در ایران، مجله مطالعات مدیریت بهبود و تحول، شماره 53، صص 24-1.

-        کاک­حمد، محمد (1397)، سیاست­گذاری توسعه در اقلیم کردستان؛ آسیب­شناسی سیاست­های توسعه اقتصادی 2018-2005، پایان نامه مقطع دکتری، تهران: دانشگاه تهران.

-        لسانی، ابولفضل (1357)، طلای سیاه یا بلای ایران، تهران: مؤسسه انتشارات امیرکبیر.

-        مارش، دیوید و جری استوکر (1388)، روش و نظریه در علوم سیاسی، ترجمه دکتر امیرمحمد حاجی یوسفی، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.

-        متوسلی، محمود (1389)، توسعه اقتصادی: مفاهیم، مبانی نظری، رویکرد نهادگرایی و روش­شناسی، تهران: سمت.

-        ملک­محمدی، حمیدرضا (1394)، مبانی و اصول سیاست­گذاری عمومی، تهران: سمت.

-        نورث، داگلاث (1377)، نهادها، تغییرات نهادی و عملکرد اقتصادی، ترجمه محمد رضا معینی، تهران: سازمان برنامه و بودجه.

ئینگلیزی

-      Castells, M. (1992), “Forur Asian tigerswith a dragon’s head”, in R. P. Appelbaum and J. Henderson (eds) States and Development in the Asian Pacific Rim (Newbury Park, CA, Sage), pp. 33-70.

-      Heico, Kerkmeester, (1999), [Institutional] Methodology: General, Encyclopedia. Low & Economics, pp. 383- 395.

-      Huntington, Samuel (1968), Political Order in Changing Societis, New Haven, CT: Yale University Press.

-      Jameson, P. Kenneth (2006), "Has Institutionalism Won the Development Debate?", Journal of Economic Issues, Vol. 3, No. 3.

-      Knak, Stephen & Philip Keefer (1997), "Dose Social Capital Have Economic Pay off? Across-Country Investigation", Quarterly Journal of Economic, No. 1, November.

-      Leftwich, Adrian, (2004), What is Politics, the Activity and its Study, Cambridge: Polity Press.

-      Luciani, Giacomo, (1986), the Rentier State in the Arab World, in the Arab State, London: Ruttedge.

-      Myrdal, Gunnar (1968), Asian Drama: An Inquiry into the Poverty of Nations, New York: Pantheon.

The Pathology of Economic Development Policy in Kurdistan region

پوختە:

بەپێی هەوراز و نشێوی ئابووری و دۆخی سیاسیی کوردستان، ئابووریی سیاسی و سیاسەتی ئابووری زۆر چنراو نییە و نەگەیشتۆتە ئاستی سەرەتایی پەرەسەندن و ستراتیژی بڵندمەودا. ئەو پێشکەوتنە ڕوواڵەتییەی کە هەشیبووە زیاتر ڕووی گەشەی هەیە نەک پەرەسەندن. سەرەڕای دۆخە ستڕاکچەری- سیاسییەکەی یەکێک لە هۆکارەکانی زیانباربوونی ئابووری، نەبوونی تیۆری گونجاو و کزیی زانستی سیاسەتدانانە. لەم نووسینەدا هەوڵ دراوە سیاسەتی ئابووری بە مەبەستی پەرەسەندن لە چوارچێوەی تیۆری دامەزراوەگەرایی نوێ، کە تیۆرێکی شیاوی خۆماڵیکردنە، خەسارناسی بکرێت و سەیری ڕەوتی سیاسەتی ئابووریی کوردستان بکرێت بۆ ئەوەی ڕێکاری باش بۆ ڕستنەوەی سیاسەتی ئابووری لە داهاتوودا بدۆزرێتەوە. پرسیاری سەرەکیی ئەم نووسینە ئەوەیە کە هۆیەکانی کزیی سیاسەتی ئابووریی کوردستان چین؟ لە وەڵامی گریمانەییدا ڕەنگە بەشێک لە هۆکارەکانی لەرزۆکیی ئابووری، لاوازیی سیاسەت و نەناسینی دۆخی تایبەتی سیاسی، ئابووری و کۆمەڵایەتی و تاک ڕەهەندبینی بێت.

وشە کلیليیەکان: حکوومەتی کوردستان، تیۆری دامەزراوەگەرایی نوێ، سیاسەتدانان، سیاسەتی ئابووری و خەسارناسی.

چکیده

بنا به فراز و نشیب اقتصادی و اوضاع سیاسی اقلیم کردستان، چینش اقتصاد سیاسی و سیاست اقتصادی آن از مطلوبیت آنچنانی برخوردار نیست و در واقع پا به مرحله­ی اولیه­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ی توسعه و طراحی استراتژی بلندمدت نگذاشته است. طوریکه پیشرفت­های صوری که تا کنون حاصل شده نیز بیشتر جنبه­ی رشد را داشته است نه توسعه. علاوه بر وضعیت ساختاری-سیاسی آن، یکی از عوامل آسیب­پذیری اقتصادی، فقدان یک نظریه­ی متناسب و ضعف دانش سیاست­گذاری است. در این نوشتار سعی بر آن است تا سیاست اقتصادی به منظور توسعه در چارچوب نظریه­ی نونهادگرایی، که قابلیت بومی­سازی را دارد، آسیب­شناسی شود و با نگاه به جریان سیاست اقتصادی کردستان، راهکارهای کاربردی جهت بافت مجدد سیاست اقتصادی در آینده در نظر گرفته شود. پرسش محوری نگارش حاضر این است که عوامل ضعف سیاست اقتصادی در کردستان کدامند؟ در پاسخ فرض بر این است که به نظر می­رسد بخشی از دلایل ناکارآمدی اقتصادی ضعف اقتصادی، ضعف سیاست و عدم شناخت وضعیت ویژه­ی سیاسی، اقتصادی و اجتماعی و نگاه تک­بعدی به اقتصاد می­باشد.

کلیدواژه: حکومت اقلیم کردستان، نظریه­ی نونهادگرایی، سیاست­گذاری، سیاست اقتصادی، آسیب­شناسی