abstract
The experience of the historiography of Kurdish literature is the central theme of this study. In the first and second part we studied the question of history and history literature. Why is there always ambiguity about the couple history and literature? What is the history of literature? The third part of our study is dedicated to the application and analysis of Kurdish literature history. We were trying to answer the question why all literary history will always remain authors' history?
Key Word: Kurde. History. Literature. Monography. Didactique
پوخته:
ئهم توێژینەوەیه له بارهى ئهزموونى مێژوونووسیى ئهدهبییه له ئهدهبى كوردیدا. توێژینەوەكه له سێ بهش پێكهاتووه، بهشى یهكهم و دووهم له بارهى تیۆرهكانى مێژووى ئهدهبییه، ههوڵمانداوه وهڵامى ههندێ پرسیارى سهرهكى بدهینهوه وهك: مێژووى ئهدهبى چییه؟ پهیوهندى نێوان ئهدهب و مێژوو؟ بۆچى كه باس له ئهدهب و مێژوو بهیهكهوه دهكهین ڕووبهڕووى كۆمهڵێك كێشهى ڕهخنهیى و ئاڵۆزیى تیۆرى ئهدهبى دهبینهوه؟ بهشى سێیهم تایبهته به لایهنى پراكتیكى و شیكردنهوه و لێكدانهوهى ئهزموونى مێژوونووسیى ئهدهبى كوردى و مهسهلهى سهرههڵدانى ڕهخنهى ئهدهبى كوردى، كه سهرچاوهكانیان دهگهڕێنهوه بۆ سهردهمى ڕهخنهى ڕهوانبێژى لهمهڕ شیعرى كۆنی كوردى، پاشان چۆن گهشهى سهندووه و نوێبووەتهوه، لێرهشهوه وهڵامى كۆمهڵێك پرسیار و كێشهى تیۆریمان داوهتهوه، وهك بۆچى و لهبهرچى ههموو كتێبێكى مێژووى ئهدهبى دواجار ههردهم وهك كتێبێكى فێركارى و فهرههنگى ئهدهبى دهمێننهوه؟
وشهكلیلییەکان: كورد، مێژوو، ئهدهب، ڕهخنه، مۆنۆگرافى، فێركارى.
ملخص:
يتناول هذا البحث تجربة تاريخ الادب فى الادب الكردي ويتكون من ثلاثة مباحث: يتطرق المبحث الاول والثانى الى نظريات تاريخ الادب والذي حاولنا من خلاله الاجابة على بعض الاسئلة المفصلية مثل ماهية تاريخ الادب؟ العلاقة بين الادب والتاريخ؟ لماذا كلما تكلمنا عن التاريخ والادب معاً واجهنا العديد من المشاكل والانتقادات والنظريات الادبيةالمعقدة؟
أما المبحث الثالث فهو دراسة تطبيقية تناولنا فيها نشأة النقد الادبي وتجربة تاريخ الادب الكردي. كما أننا وجدنا كيف أن مصادر النقد والتاريخ الادبي تعود الى عصر النقد البلاغي للشعر الكردي القديم وكيف أنها تطورت و تجددت. كما اننا بحثنا عن اجابات لعدة اسئلة نظرية حول سبب كون كل كتابات للتاريخ الادبى سيبقى بالنهاية كتب تعليمية و قواميس ادبية.
سهرچاوهكان:
-Antoine Compagnon. Le Démon de la Théorie. Essais. Seuil. 1998.
-Djidiack FAYE. Histoire de la littérature et Histoire littéraire. Revue de langues et Littératures. Numéro 18. 2014.
-Dictionnaire des genres et notions littéraires. Albin Michel. 1997.
-Clément Moisan. Quest-ce que lhistoire littéraire ? PUF. 1987.
-Gustave Lanson. Essais de méthode de critique et histoire littéraire. Rassemble et présentés par Henri Payre. P. Hachette. 1965.
-Jean Pierre Goldenstein. Enseigner la Littérature? Prartique. N 38. Juin 1983.
-Roman Jacobson. Huit questions de poétique. Seuil. 1977.
-René Willik. La théorie de la littérature. Seuil. Paris. 1971.
-Roland Barthes. Histoire ET Littérature. In Economies, sociétés, civilisation. 15e année N. 3. 1960.
-Tynianov. De lévolution Littéraire. Théorie de la Littérature présenté par Tzevtan Todorov. Essais. Seuil. 2001.
-Tzvetan Todordov. La notion de littérature. Editions de Seuil. 1987.
- ئهمین فهیزى. ئهنجومهنى ئهدیبانى كورد. سلێمانى. 1982
- عهزیز گهردى. كێشى شیعرى كلاسیكى كوردى و بهراوردكردنى لهگهڵ عهروزى عهرهبى و كێشى شیعرى فارسیدا (لێكۆڵینهوهیهكى شیكاریى بهراورده) ههولێر. 1999
- عهلائهدین سهجادى. مێژووى ئهدهبى كوردى. چاپى سنه. 1389
- عهلائهدین سهجادى. مێژووى پهخشانى كوردى. ههولێر. ئاراس. 2000
- د. عزالدین مستهفا ڕهسول. مێژووى ئهدهبى كوردى. سلێمانى 2012
- د. مارف خهزنهدار. مێژووى ئهدهبى كوردى. حهوت بهرگ. بهرگى یهكهم. ههولێر. ئاراس. 2001-2006
- د. موحسین ئهحمهد عومهر. فهرههنگى ئهدهبى. سلێمانى. ڕهخنهى چاودێر. 2012
- دكتر جمال احمدى. تاریخ ادبیات كردى. از آغاز تا جنگ جهانى اول. سنندج. 1395.