پەیوەندیی نێوان بوونناسی و جوانیناسیی عیرفانی
لە شیعرەکانی شێخ نوورەدینی بریفکانیدا
پ.ی.د. سیروان جبار ئەمین (زەند) م.ی. کاظم شێخ حسێن
زانکۆی سۆران/ فاکەڵتیی ئاداب زانکۆی سۆران/ فاکەڵتیی ئاداب
kadhim.hussein@soran.edu.iq Sirwan.amin@soran.edu.iq
پوختە
ئەم توێژینەوەیە بە ناونیشانی "پەیوەندیی نێوان بوونناسی و جوانیناسیی عیرفانی لە شیعرەکانی شێخ نوورەدینی بریفکانیدا" هەوڵێکە بۆ خستنە ڕووی تێڕوانینی عیرفانیی ناوبراو بۆ چەمکی جوانی و چەمکی بوون لە نێو جیهانبینیی عیرفانیدا و دەرخستنی ئەم پەیوەندییە لە شیعرەکانی شاعیردا و هێنانەوەی نموونەی شیعری بۆ پشتڕاستکردنەوەی پەیوەندییەکە.
لەسەرەتادا چەمکی بوون و چەمکی جوانی بەگشتی ڕونکراونەتەوە و پاشان لە دنیای عیرفاندا باسیان لێوەکراوە، دواتر پەیوەندی نێوان جوانی و جوانیناسیی عیرفانی لەگەڵ بوون و بوونناسی خراونەتە ڕوو.
لە کۆتاییدا بە نمونەی شیعریی لەم ڕوانگەیەوە تەماشای بوون و جوانیناسیی عیرفانی و پەیوەندی نێوانیان کراوە.
وشە کلیلییەکان: بوون، جوانی، جوانیناسیی عیرفانی، شیعرەکانی بریفکانی.
ملخص
هذا البحث الموسوم ب(العلاقة بین الوجودیة و علم الجمال العرفاني في اشعار الشیخ نورالین البریفکاني)، محاولة لاظهار هذە العلاقة في اشعار الشاعر و تبین النظرة العرفانیة تجاە مفهوم الجمال و الوجود في نظام فکري عرفاني و اخیرا تخریجها في اشعار شیخ نورالدین البریفکاني.
في البدایة وضح البحث مفهوم الوجود و الوجودیة بشکل عام و بعدها فلسفة العرفان و من ثم بینت علاقة الجمال و الجمال العرفاني مع الوجود و الوجودیة.
وفي النهایة جاء البحث بامثلة لهذە النظرة الی الوجودیة و علم الجمال العرفاني و علاقتهما في اشعار الشیخ نورالدین البریفکاني.
Summary
This research which is entitled (The relation between existentialistic and theosophical aesthetics in the poets of Sheikh Nuradini Brifkani) is an attempt to show and shed light on the mentioned relation in the Brifkani’s poems. In another word, the research sheds light on the perspective and theosophical philosophy to the concept of existence and esthetic in theosophical mindset, then refers and expresses it in Sheikh Nuradini Brifkaini’s poets.
In the beginning, the concept of existence and existentialistic have been generally explained, later on existence and existentialistic in theosophical philosophy have been discussed. Furthermore, the concept of esthetic and theosophical aesthetics in relation with theosophical existentialistic has been offered.
In conclusion, examples have been presented to explain the relation between the perspective of existence and theosophical aesthetic in Sheikh Nuradini Brifkaini’s poets. It means the principles of such perspective in the poet’s poem has presented and analyzed as an evidence that he believed in such mindset.سەرچاوەکان References
- قورئانی پیرۆز
یەکەم: بە زمانی کوردی
ا/ کتێب
- بوون و کات، مارتن هایدیگه‌ر، وه‌رگێڕان و پێشه‌کی: د. محه‌مه‌د که‌مال، چاپی یه‌که‌م، ده‌زگای چاپ و په‌خشی سه‌رده‌م، سلێمانی، 2013.
- چه‌مکی ژیان و مردن له شیعری مه‌وله‌وی و مه‌ولانای ڕۆمی دا، د. سه‌بور عه‌بدولکه‌ریم (شکار)، چاپی یه‌که‌م، بڵاوکراوه‌ی ناوه‌ندی غه‌زه‌لنووس- بۆ چاپ و بڵاوکردنه‌وه، سلێمانی، 2014.
- دیوانا شێخ نوره‌دینێ بریفکانی، کۆکردنه‌وه و ئاماده‌کردنی: زاهد بریفکانی، چاپی یه‌که‌م، ده‌زگای چاپ و بڵاوکردنه‌وه‌ی ئاراس، هه‌ولێر، 2002.
- ڕه‌نگدانه‌وه‌ی که‌سێتی و دنیابینی حه‌للاج له شیعری کلاسیکی کوردی و فارسیدا به‌تایبه‌ت لای (مه‌حوی) و (حافزی شیرازی)، د. سه‌بور عه‌بدولکه‌ریم (شکار)، چاپی دووه‌م، ناوه‌ندی غه‌زه‌لنووس _ بۆ چاپ و بڵاوکردنه‌وه، سلێمانی، 2014، ل 39.
- فه‌لسه‌فه‌ی بوون، د. محه‌مه‌د که‌مال، چاپی یه‌که‌م، ناوه‌ندی ڕۆشنبیری و هونه‌ری ئه‌ندێشه، سلێمانی، 2014.
- ئه‌ده‌بی کۆنی کوردی، پ. د. ابراهیم احمد شوان، چاپی یه‌که‌م، چاپخانه‌ی زانکۆی سه‌ڵاحه‌ددین، هه‌ولێر، 2012.
- ئۆنتۆلۆجی بنه‌ڕه‌تی و بوونی مرۆڤ، د. محه‌مه‌د که‌مال، چاپی سێیه‌م، بڵاوکراوه‌ی یانه‌ی قه‌ڵه‌م، سلێمانی، 2011.
ب/ فەرهەنگ
- فه‌رهه‌نگی سۆفیانه‌ی دیوانی جزیری و مه‌حوی، د. ئیبراهیم ئه‌حمه‌د شوان، بڵاوکردنه‌وه‌ی ئه‌کادیمیای کوردی، هه‌ولێر، 2010.
د/ نامەی ئەکادیمی
- ئه‌شعه‌رییه‌ت له شیعره کوردییه‌کانی مه‌حویدا، سیروان جه‌بار ئه‌مین (زه‌ندی)، نامه‌ی ماسته‌ر، زانکۆی سه‌ڵاحه‌ددین، کۆلێژی زمان، هه‌ولێر 2007.
- عیشق له‌لای مه‌لای جه‌زیری و حافزی شیرازی، محمد عبدالرحمن ابراهیم رواندی، نامه‌ی دکتۆرا، زانکۆی سه‌ڵاحه‌ددین، کۆلێجی ئاداب، هه‌ولێر، 2004.
- مه‌عریفه و حه‌قیقه‌ت له نێوان فه‌لسه‌فه و عیرفان له شیعره‌کانی ((مه‌حوی))دا، سیروان جه‌بار ئه‌مین زه‌ند، نامه‌ی دکتۆرا، زانکۆی سه‌ڵاحه‌ددین، کۆلێژی په‌روه‌رده‌ی زانسته مرۆڤایه‌تییه‌کان، هه‌ولێر، 2011.
دووەم: بە زمانی عەرەبی
- المعجم الفلسفي، مراد وهبه، دار قباء الحدیثة للطباعه والنشر والتوزیع، القاهرة، 2007.
سێیەم: بە زمانی فارسی
ا/ کتێب
- تنزیه و تشبیه در مکتب و دانته و مکتب ابن عربی (به‌همراه بررسی پیشینه بحث در اسلام و دین ودایی)، محمد جواد شمس، چاپ اول، نشر ادیان، قم، 1389.
- حدیث عشق: عشق از دیدگاه چهار متفکر، علی محمد صابری، مقدمه: دکتر شهرام پازوکی، چاپ اول، نشر علم، تهران، 1389.
- عرفان جمالی: (زیبایی پرستی ایرانی در اندیشه‌های عین القضات، روزبهان، ابن عربی، ابن سبعین و حافظ)، دکتر علی اکبر افراسیاب‌پور، چاپ اول، انتشارات ترفند، تهران، 1386.
- عشق در ادیان و ملل و عرفان اسلامی در ایران، م. توسلی افشار، چاپ اول، نیکان کتاب، زنجان، بهار 1386.
- وحدت وجود به روایت ابن عربی و مایستراکهارت، قاسم کاکایی، چاپ ششم، انتشارات هرمس، تهران، 1393.
ب/ گۆڤار
- ابن عربی و مسأله سریان زیبایی در هستی، دکتر علی کریمیان صیقلانی و دکتر سیدمصطفی مختاباد، فصلنامه اندیشه دینی دانشگاه شیراز، پیاپی (43)، تابستان 1391.
- جمال جلال و جلال جمال-پژوهشی قرآنی، عرفانی، ادبی، سید محمد راستگو و سید محمد فرید راستگوفر، مجله علمی پژوهشی مطالعات عرفانی، دانشکده علوم انسانی دانشگاه کاشان، شماره 10، پاییز و زمستان 1388.
- نفی اشتراک معنوی مفهوم وجود در عرفان و حکمت متعالیه، مرتضی شجاری و لیلا قربانی الوار، حکمت معاصر (پژوهشگاه علوم انسانی و مطلعات فرهنگی)، سال سوم، شماره دوم، پاییز و زمستان 1391.
- وجود شناسی عرفانی، زکریا بهار نژاد، فصلنامه علمی – پژوهشی دانشگاه قم، سال هشتم، شماره دوم.
ج/ فەرهەنگ
- فرهنگ اصطلاحات عرفانی ابن عربی، دکتر گل بابا سعیدی، چاپ دوم، انتشارات شفیعی، تهران، 1384.
- فرهنگ اصطلاحات و تعبیرات عرفانی، دکتر سید جعفر سجادی، چاپ دهم، انتشارات طهوری، تهران، 1393.
- فرهنگ فلسفی، دکتر جمیل صلیبا، ترجمه: منوچهر صانعی دره‌بیدی، چاپ چهارم، انتشارات حکمت، تهران، 1393.