Abstract

In the past they regarded that the political and geographical factors are the only factors affected the Kurdish identity. This study believes that beside the above factors , there are two other factors, therefore the objective of this study is to analyse the question of Kurdish religions and shiaa doctrine.

Both play the significant role in abolishing the Kurdish nation building. The danger is that there are certain researchers and politicians claim the independence of Kurdish people  and language : this venture leads to dissent. Of course religion and doctrine cannot be changed in remote future , but spreading diversity among the individuals of one nation and approaching non-content guys may be a factor of gathering and stop splitting more and more of scattering Kurdish identity. Finally ( it is ) proposed and expected that one of the conclusions of this study is to stop this bleeding of this body.

 پوخته:‌

پێشتر هۆكاری سیاسی و جوگرافی كرابووه‌ هۆی په‌رتبوونی ناسنامه‌، ئه‌م توێژینه‌وه‌یه‌ باوه‌ڕی وایه‌ له‌پاڵ ئه‌و دوو هۆكاره‌ دوو هۆكاری تریش هه‌ن له‌ په‌رتبوونی ناسنامه‌دا.

بۆیه‌ ئامانج له‌م توێژینه‌وه‌یه‌دا تاوتوێكردنی پرسی ئایین جیایی و مه‌زهه‌ب جیاییه‌ له‌ په‌رتبوونی ناسنامه‌دا. هه‌ر یه‌ك له‌ ئایینه‌ به‌ ناو كوردییه‌كان وەك (ئایینی ئێزیدی، كاكەیی، عەلەوی، بەڵام كاكەیی بە فۆڕمەكانی تر وەك یارسان لە ئیران، قزلباش لە توركیا لە نێو هەموو نەتەوەكاندا هەیە)، هەروەها مه‌زهه‌بی شیعه‌ ڕۆڵێكی مه‌زن ده‌بینن له‌ هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی نه‌ته‌وه‌سازیی كوردی.

مەترسی ئه‌م پرسه‌ له‌وه‌دایه‌ له‌ نێو ئه‌و ئایین و مه‌زهه‌به‌دا كه‌سانێك هه‌ن بانگه‌شه‌ی سه‌ربه‌خۆبوون له‌ كورد ده‌كه‌ن وه‌ك ئاخێوه‌رانی له‌ك و لوڕ و زازا و ...هتد.

بێگومان ئایین و مه‌زهه‌ب له‌ ئاینده‌یه‌كی دووریش ناگۆڕدرێن، به‌ڵام بڵاوكردنه‌وه‌ی بیرۆكه‌ی دایڤێرستی و پێكه‌وه‌ژیان هه‌روه‌ها له‌خۆ نزیككردنه‌وه‌ی ناڕازییه‌كان له‌وانه‌یه‌ هۆكارێك بێ بۆ زیاتر شه‌ق نه‌بردنی كەلێنه‌كانی ناسنامه‌، چاوه‌ڕێ ده‌كرێ یه‌كێك له‌ ئه‌نجامه‌كانی ئه‌م توێژینه‌وه‌یه‌ بێت.

توێژینه‌وه‌كه‌، جگه‌ له‌ پوخته‌ و ئارێشه‌ و ئامانج و میتۆدۆلۆجی و ئه‌نجامی توێژینه‌وه‌، له‌ دوو ته‌وه‌ر‌ پێكهاتووه‌: ته‌وه‌ر‌ی یه‌كه‌م (ئایین جودایی) و ته‌وه‌ر‌ی دووه‌م (مه‌زهه‌ب جودایی)، ئەمانەش دوو هۆکارن تا ڕاده‌یه‌ك هۆكاری جوگرافی و هۆكاری سیاسی قووڵتر دەکەنەوە.

ملخص:

في الماضي اعتبروا أن العوامل السياسية والجغرافية هي العوامل الوحيدة التي أثرت على الهوية الكردية. تؤمن هذه الدراسة أنه إلى جانب العوامل المذكورة أعلاه، هناك عاملان آخران، لذلك فإن الهدف من هذه الدراسة هو تحليل مسألة الأديان الكردية ومذهب  الشيعة الكردية.

يلعب كلاهما دورًا هامًا في إلغاء بناء الأمة الكردية. الخطر هو أن هناك بعض الباحثين والسياسيين في تلك المجتمعات يدعون استقلال من الشعب الكردي واللغة: هذا المشروع يؤدي إلى الانشقاق. بالطبع لا يمكن تغيير الدين والمذهب في المستقبل البعيد، ولكن انتشار التنوع بين أفراد أمة واحدة والتعامل مع أشخاص غير متضامنين قد يكون أحد عوامل التجمع والتوقف عن تقسيم المزيد والمزيد من الهوية الكردية المتناثرة. وأخيراً (يقترح) ويتوقع أن يكون أحد استنتاجات هذه الدراسة هو وقف نزيف هذا الجسم.

سه‌رچاوه‌كان

سەرچاوەکان بە کوردی

-       خورشید، فوئاد، 2018، زمانی كوردی و دیالێكته‌كانی. وه‌رگێر سوداد ره‌سووڵ، هه‌ولێر: چاپخانه‌ی ڕۆژهه‌ڵات.

-       ڕه‌حیمی، فاتح، 1385، دستور زبان كردی. سنه‌ .

-       ڕۆسته‌م، ئه‌یوب كوێخا، 2018، گۆران-وه‌ك زمانێكی ئه‌ده‌بی. سلێمانی: چاپخانه‌ی ته‌ژنه‌.

-       عه‌زیز، حوسێن، 2005، سه‌لیقه‌ی زمانه‌وانیی و گرفته‌كانی زمانی كوردیی. سلێمانی: چاپخانه‌ی كارۆ.

-       مائی، ئه‌نوه‌ر، 1999، مژده‌ها ڕۆژ. دهۆك: خانی .

-       مسته‌فا، نه‌وشێروان، 2012، به‌ ده‌م ڕێگاوه‌ گوڵچنین. كتێبی یه‌كه‌م، به‌یروت .

-       مینۆرسكی، فلادمیر، 1984، كورد، و.حه‌مه‌ سه‌عید حه‌مه‌ كریم. چاپخانه‌ی زانكۆ: هه‌ولێر .

-       ناوخۆش، سه‌لام، 2007، ئایین و زمانناسی كوردی. چاپی سێهه‌م، هه‌ولێر: چاپخانه‌ی هیڤی .

سەرچاوەکان بە ئینگلیزی

-        Arakeuva, Victoria, 2000, THE ZAZA PEOPLE AS A NEW ETHNO-POLITCAL FACTOR IN THE REGION.

-        Holes, Clive, 2011, Language and Identity, in the Arabian Gulf.

-        Paul, Ludwig, 1998,  The position of Zazaki among West Iranian languages.

-        Todd, Terry, 2008, A Grammar of Dimili, Germany.

 سەرچاوەکان بە عەرەبی

-       اوسی، هوشنك،  2011، الكرد العلويون في تركيا: اجتماعيّاً وسياسيّاً.

-       بندر، جمشید، 2004،  العلويّة في حضارة كردستان، الطبعة الثانیة. اسطنبول ..

-       قمندار، اسماعیل، 2014، دراسة اللهجات الكردية الجنوبية. بغداد: مكتبة عدنان للطباعة و النشر.

گۆڤاره‌كان                               

-       گۆڤاری زاری كرمانجی، ساڵ 1930، ژماره‌ 19.

-       گۆڤاری لالش، ساڵ 1997، ژماره‌ 8 .

-       گۆڤاری لالش، ساڵ 2010، ژماره‌ 31 .

-       گۆڤاری مه‌تین، ساڵ 1999، ژماره‌ ؟

-       گۆڤاری هیوا، 1983، ژماره‌ 1، نووسینه‌كه‌ی كه‌مال فوئاد له‌ باره‌ی چه‌ند سه‌ره‌تایه‌كی زمانه‌وانی .

-       الداقوقی، ابراهیم، 2006، تأریخ العلویین فێ بلاد الاناضول، مجلة النور، السنة الخامسة عشر، العدد 163.